Gisteren heb ik per ongeluk iets interessants geleerd over systeemdenken (system thinking), wat je overal kunt toepassen. Zonder te diep op de stof in te gaan, zal ik vertellen wat ik heb geleerd. Mijn kinderen (pubers) zitten op de middelbare school, waar af en toe lezingen worden gehouden. Deze keer was er een lezing van Steven Pont (Ontwikkelingspsycholoog). Mijn vrouw is al jaren fan van Steven Pont omdat hij in columns van die praktische tips geeft over opvoeden en omgaan met kinderen. Als zij mij de korte samenvatting geeft van zijn column, moet ik altijd wel lachen om de eenvoud en de praktische toepassing.
Geënthousiasmeerd door mijn vrouw ging ik dus mee naar de lezing van Steven Pont georganiseerd door OMO SG De Langstraat in Waalwijk. Naast dat Steven Pont een vermakelijke lezing kan brengen, heb ik ook in korte tijd echt iets geleerd. Gedrag van personen zien we vaak als gedrag dat bij die persoon hoort. “Hij is altijd kortaf”, of “zij is altijd geduldig”, maar dat is maar ten dele waar. Hoe je je gedraagt heeft vaak ook te maken met de situatie waar je in zit of de persoon waarmee je in die situatie zit. Met een kind van drie jaar, ben je een stuk geduldiger dan met een zeikende collega. Jouw gedrag wordt dus mede bepaald door jullie relatie. Als de relatie goed is, gaat de communicatie ook beter en als de relatie niet goed zit, kun je daar uitkomen door er in ieder geval voor te zorgen dat de communicatie op een hoger niveau komt. (dit is een beetje kort door de bocht, maar Steven kan dat beter uitleggen).
Van Steven Pont heb ik dus geleerd, dat pubers vooral hun emotionele systeem in de hersenen gebruiken, omdat hun neocortex (waarmee we informatie bewust kunnen verwerken en rationeel kunnen redeneren) nog niet is ontwikkeld. Bij mij is die neocortex wel ontwikkeld. Dus als er weer wat is met mijn puber en ik word boos en reageer emotioneel, dan wordt er door niemand meer nagedacht. De truc is dus om in die situatie begrip te tonen voor het gevoel en op een ander moment de situatie nog eens te bespreken (beheersen van emoties en plannen van een gesprek). De puber is namelijk aan het leren (daar is de pubertijd voor) en die heeft begeleiding nodig. Voor mij was dat een moment van inzicht, want ik herinner me momenten met mijn puber, waarop ik mijn neocortex niet heb gebruikt. De volgende keer zal ik dat signaal gebruiken om de situatie beter aan te pakken.
Een ander punt dat ik leerde over kinderen is dat hun zelfbeeld wordt gevormd door de mensen om hen heen, dus opmerkingen van anderen. Zeker in de pubertijd. Als je dus regelmatig tegen je kind zegt dat hij/zij een prutser is, omdat het toch heel eenvoudig is om een woordenlijst uit je hoofd te leren en dan een voldoende te halen voor Frans, dan is dat niet goed voor het zelfbeeld. En dat helpt weer niet in een periode waarin je vooral moet ervaren, experimenteren en leren. Zo erg is het bij ons thuis gelukkig niet, maar ik mag wel wat beter opletten, om een omgeving te creëren waarin mijn pubers mogen leren. Complimenten geven voor wat goed is gegaan, accepteren dat dit een leermoment is en uitzicht geven op een betere toekomst.
Oké, leuk verhaal, maar waarom is dat interessant? Op mijn werk heb ik niet te maken met pubers, maar wel met mensen met verschillende achtergronden en ervaringen en met mezelf, in een omgeving die ook het systeem bepaalt. Ook zie ik de werkvloer graag als een omgeving waar we fouten mogen maken en kunnen leren. Wanneer ik een situatie tegenkom waarin ik denk: “dat kan beter”, moet ik dus rekening houden met het systeem waar ik in zit en er voor zorgen dat er een omgeving is waarin geleerd kan worden. Als ik de situatie wil verbeteren, moet ik dus eerst checken, “in welk systeem zitten we”, “is er op dit moment sprake van een emotionele situatie” en “ is de omgeving veilig genoeg om te leren”.
Notitie voor mezelf bij een conflict situatie:
1) In welk systeem zitten we (en wat is mijn rol daar in)
2) Is dit het moment om te kalmeren of te leren
3) Is dit een omgeving waarin we kunnen leren
Meer info over Steven Pont vind je hier www.stevenpont.nl
